Mô hình du lịch đêm thúc đẩy phát triển du lịch bền vững

I. Thêm sức hút níu chân khách

Xây dựng và khai thác các sản phẩm, dịch vụ gắn với mô hình kinh tế đêm là một trong những yếu tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển bền vững của du lịch. Thông qua việc tạo bản sắc độc đáo và gia tăng sức hút, nhiều địa phương đã phát triển hiệu quả các sản phẩm như dịch vụ tham quan, trải nghiệm về đêm. Tuy nhiên, việc triển khai kinh tế đêm đòi hỏi phải tối ưu hóa tài nguyên sẵn có, đồng thời cân bằng giữa lợi ích du khách và cuộc sống của cộng đồng tại điểm đến.Kinh tế ban đêm bao gồm các hoạt động kinh doanh và dịch vụ từ 18 giờ tối đến 6 giờ sáng hôm sau, bao gồm văn hóa ẩm thực, biểu diễn nghệ thuật, giải trí, lễ hội, sự kiện, và tham quan trải nghiệm. Những hoạt động này không chỉ tạo động lực phát triển du lịch mà còn cần được chọn lọc, nâng cao giá trị để gia tăng sức hấp dẫn cho điểm đến. Đảm bảo sự hài hòa giữa nhu cầu du khách và giá trị cộng đồng là yếu tố then chốt trong phát triển kinh tế đêm hiệu quả.

1. Đa dạng sắc màu

Thành phố Hồ Chí Minh là điểm đến sôi động của cả nước, nơi từng được mệnh danh là “Hòn ngọc Viễn Đông”. Theo Sở Du lịch Thành phố, địa phương có nhiều thuận lợi để phát triển du lịch gắn với kinh tế ban đêm dựa trên yếu tố tự nhiên, các hoạt động khám phá văn hóa, trải nghiệm đời sống xã hội.Hiện nay, tại Thành phố, có gần 32.000 cơ sở dịch vụ ăn uống, nhà hàng địa chỉ cố định và hàng vạn quán ăn đường phố, tạo thuận lợi xây dựng các phố ẩm thực đặc trưng, thúc đẩy kinh tế đêm. Du khách đến Thành phố có thể trải nghiệm nhiều không gian văn hóa ẩm thực, dịch vụ ăn uống về đêm như: phố Bùi Viện (Quận 1), các tuyến phố Vĩnh Khánh (Quận 4), phố ẩm thực trước kỳ đài Quang Trung – Hồ Thị Kỷ (Quận 10), phố Nguyễn Thiện Thuật (Quận 3).Tại thành phố, các hoạt động văn hóa trải nghiệm, chương trình “City tour về đêm” đang ngày càng trở thành sản phẩm du lịch được nhiều du khách trong nước và quốc tế lựa chọn. Đơn cử, sản phẩm du lịch tại Quận 5 “Về Chợ Lớn xem múa lân” diễn ra định kỳ từ 17 giờ 30 phút đến 20 giờ thứ Bảy và Chủ nhật của tuần thứ 2 mỗi tháng, ở khu vực Quảng trường The Garden Mall (Phường 12).Trong đó, các điểm đến như chợ Bến Thành với hoạt động mua sắm, thưởng thức ẩm thực hấp dẫn, chương trình biểu diễn nghệ thuật, tìm hiểu văn hóa tại Nhà hát Thành phố, tham quan Bảo tàng Mỹ thuật… làm nên sắc màu, góc nhìn khác cho du khách khi trải nghiệm, tham quan thành phố.Bên cạnh đó, một số sản phẩm tạo điểm nhấn vào từng thời điểm như: Lễ hội Sông nước, Lễ hội Hoa Xuân trên bến dưới thuyền, Lễ hội Nguyên tiêu với nhiều hoạt động được tổ chức bài bản, quy mô vào ban đêm đang góp phần đa dạng sản phẩm du lịch, “lấp đầy” thời gian vui chơi, khám phá của du khách khi đến Thành phố.Cùng ở Nam Bộ, có lợi thế về du lịch biển, đảo, tỉnh Kiên Giang với điểm đến nổi bật là đảo Ngọc Phú Quốc đã có một số sản phẩm du lịch gắn mô hình kinh tế đêm, hấp dẫn nhiều đối tượng du khách. Hiện nay, tại nhiều khu du lịch, nghỉ dưỡng, các tuyến phố, bãi biển ở Phú Quốc có hoạt động biểu diễn văn hóa nghệ thuật, vui chơi giải trí diễn ra vào buổi tối tại Phú Quốc. Về đêm, một số doanh nghiệp lữ hành khai thác, phục vụ du khách nhiều hoạt động tham quan du lịch đêm như, câu cá, thẻ (câu) mực, trải nghiệm làm ngư dân…Đã từ lâu, các tuyến phố trong khu phố cổ Hà Nội trở thành điểm hẹn của khách du lịch, thậm chí nơi này hình thành những biệt danh như “Ngã tư quốc tế” Tạ Hiện – Lương Ngọc Quyến, phố bia Tạ Hiện, phố nướng Gầm Cầu, phố hoa quả dầm Tô Tịch, phố ẩm thực Tống Duy Tân… Đặc biệt, những ngày cuối tuần, khu vực phố cổ Hà Nội càng trở nên nhộn nhịp và đầy màu sắc. Hoạt động kinh doanh tại đây chủ yếu là ăn uống, khách sạn, bar, karaoke, biểu diễn nghệ thuật…Các sản phẩm du lịch đêm khác như Tour đêm Văn Miếu – Quốc Tử Giám: Tinh hoa Đạo học; Show diễn thực cảnh “Tinh hoa Bắc Bộ”; Tour thăm quan di tích Nhà tù Hỏa Lò về đêm; Tour đêm “Giải mã Hoàng Thành” tại Khu di tích Hoàng thành Thăng long; Tour đêm “Chữ Tâm Chữ Tài” tại Bảo tàng Văn học Việt Nam; Tour xe đạp: Đêm Thăng Long – Hà Nội; Tour “Giải mã Hoàng thành Thăng Long”, “Đêm Hoàng cung Thăng Long – Một cảm nhận độc đáo” của Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội cũng được đông đảo du khách biết tới và đón nhận.Tại Quảng Ninh, tuyến phố thương mại theo mô hình chợ đêm giải trí bên biển – VuiFest Hạ Long chính thức đi vào hoạt động từ tối 29/6 tại phường Bãi Cháy, với kỳ vọng trở thành một điểm vui chơi, mua sắm ấn tượng về đêm tại vịnh kỳ quan thiên nhiên Hạ Long. Đến với VuiFest Hạ Long, du khách sẽ có những trải nghiệm “ăn quên lối về”, với vô số những món ngon, từ đặc sản Hạ Long như bánh cuốn chả mực, sữa chua trân châu… đến gà nướng đất sét, gà nướng ống tre – món ăn tinh túy từ Tây Bắc..Rất nhiều địa phương khác như Ninh Bình, Thừa Thiên – Huế, Đà Nẵng, Bình Thuận, Khánh Hòa, Bình Định, Cần Thơ… đều đã tìm tòi, khai thác thế mạnh sẵn có để phát triển sản phẩm du lịch đêm nhằm thu hút du khách.

II. Giải pháp chiến lược, đồng bộ

Trước những lợi thế, tiềm năng tạo nguồn thu từ các hoạt động dịch vụ, du lịch diễn ra vào ban đêm, tạo thuận lợi để du khách trải nghiệm tối đa các hoạt động trong một hành trình, nhiều địa phương xác định phát triển du lịch bền vững gắn với kinh tế đêm là một giải pháp chiến lược thúc đẩy ngành Du lịch phát triển. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả lâu dài, phát triển đa dạng sản phẩm song vẫn giữ được yếu tố lạ, hấp dẫn của điểm đến cần có lộ trình thực hiện gắn với nhu cầu thị trường, điều kiện đặc thù địa phương.Đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2025, các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Quảng Ninh, Hải Phòng, Thừa Thiên – Huế, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Hội An (Quảng Nam), Đà Lạt (Lâm Đồng), Cần Thơ, Phú Quốc (Kiên Giang), Thành phố Hồ Chí Minh, Bà Rịa – Vũng Tàu có tối thiểu một mô hình về phát triển sản phẩm du lịch đêm. Riêng Hà Nội, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh sẽ hình thành tổ hợp giải trí đêm riêng biệt. Tăng thời gian lưu trú trung bình của khách du lịch ở các địa bàn thực hiện Đề án ít nhất 1 đêm.Đến năm 2030, mở rộng hình thành tổ hợp giải trí đêm riêng biệt tại các trung tâm du lịch lớn, phát triển đồng bộ sản phẩm du lịch đêm tại các trung tâm du lịch, nơi có lượng khách du lịch tập trung đông; hình thành thương hiệu sản phẩm du lịch đêm của Việt Nam.Tại Thành phố Hồ Chí Minh, bà Đinh Tố Hoa, Phó trưởng Phòng Công nghệ – Thông tin du lịch (Sở Du lịch Thành phố Hồ Chí Minh) cho biết, du lịch giải trí – ẩm thực – dịch vụ về đêm là một trong ba nhóm sản phẩm du lịch Thành phố đang tập trung phát triển, xem đây là một giải pháp chiến lược để thúc đẩy du lịch.UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cũng xác định du lịch là một trong 5 trụ cột kinh tế quan trọng của địa phương. Tỉnh chọn các mô hình phát triển sản phẩm du lịch đêm trên địa bàn gồm hoạt động biểu diễn văn hóa, nghệ thuật, hoạt động thể thao, chăm sóc sức khỏe, làm đẹp, mua sắm, giải trí đêm, tham quan, du lịch đêm, giới thiệu văn hóa ẩm thực.Từ đó, các giải pháp tỉnh triển khai là xác định khu vực, địa bàn cụ thể để định hướng phát triển tập trung mô hình sản phẩm du lịch đêm, lồng ghép quy hoạch phát triển sản phẩm du lịch đêm vào nội dung quy hoạch tỉnh và quy hoạch chung các huyện, thị xã, thành phố, quy hoạch đô thị đảm bảo phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, không ảnh hưởng đến an ninh trật tự, an toàn xã hội và đời sống của người dân.Tỉnh cũng xây dựng mô hình phát triển sản phẩm du lịch đêm kết nối thuận tiện với các đầu mối giao thông, trung tâm đô thị, khu, điểm du lịch; tổ chức phân luồng giao thông, quản lý các tuyến phố cho các hoạt động du lịch đêm. Cùng với đó, Bà Rịa – Vũng Tàu tổ chức không gian, kiến trúc, cảnh quan, hệ thống cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật và nhà ở phù hợp với mô hình phát triển sản phẩm du lịch đêm.Đến năm 2030, các địa phương trên địa bàn tỉnh đều có tối thiểu một mô hình về phát triển sản phẩm du lịch đêm, đồng thời hình thành tổ hợp giải trí đêm riêng biệt tại huyện Xuyên Mộc và thành phố Vũng Tàu, hình thành và phát triển thương hiệu sản phẩm du lịch đêm của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.Thành phố Cần Thơ ở trung tâm vùng Đồng bằng sông Cửu Long cũng đang đẩy mạnh phát triển các sản phẩm du lịch dịch vụ, trong đó có các sản phẩm du lịch đêm. Theo Quy hoạch hệ thống du lịch thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045, định hướng phát triển đến năm 2030, một trong 6 khu vực động lực phát triển du lịch của cả nước là Cần Thơ – Kiên Giang – Cà Mau có nhiệm vụ thúc đẩy phát triển du lịch toàn bộ vùng Đồng bằng sông Cửu Long, gắn kết phát triển du lịch với hành lang kinh tế ven biển thuộc hành lang kinh tế phía Nam.Do đó, theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ Nguyễn Thực Hiện, đối với phát triển sản phẩm du lịch, dịch vụ đêm, Cần Thơ tuân thủ quy hoạch, phát triển các sản phẩm dịch vụ đa dạng, hấp dẫn phục vụ nhu cầu vui chơi, giải trí vào ban đêm cho cư dân thành phố, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và khách quốc tế, góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế thành phố.Đề cập phát triển các sản phẩm du lịch, dịch vụ diễn ra vào ban đêm – sản phẩm chủ lực của kinh tế đêm, nhiều chuyên gia, nhà quản lý có chung quan điểm: các sản phẩm du lịch đêm cần được phát triển một cách đa dạng và có tính riêng biệt theo từng vùng, miền. Các địa phương, điểm đến cần đặc biệt chú trọng khai thác giá trị văn hóa bản địa trong xây dựng sản phẩm du lịch đêm như tham quan làng cổ, làng nghề, di tích lịch sử, tôn giáo… về đêm.