Lưới ma : nỗi “ám ảnh kinh hoàng” của thế giới đại dương
Lưới là một ngư cụ gắn bó mật thiết với những ngư dân, giúp ngư dân có thêm sinh kế. Tuy nhiên đối với các sinh vật biển, những tấm “lưới ma” này lại trở thành nỗi ám ảnh kinh hoàng, một “sát thủ” của đại dương.
Lưới – Một vật dụng gắn bó với ngư dân
Công cụ tạo ra sinh kế cho người dân
Đối với những ngư dân, bên cạnh tàu, thuyền thì lưới cũng là một người bạn, kề vai sát cánh cùng họ trong những chuyến ra khơi đánh bắt. Những tấm lưới được đan chắc chắn, kích thước lớn sẽ là một công cụ đắc lực cho ngư dân, giúp họ đánh bắt được nhiều hải sản có nguồn sinh kế ổn định.
Lưới là một ngư cụ luôn gắn bó với ngư dân
Khi hết giá trị sử dụng lại bị “bỏ quên”
Sau khi sử dụng một thời gian, những chiếc lưới đánh cá sẽ bị những hư hại như rách lưới, mòn lưới,… đến lúc này ngư dân sẽ thay những tấm lưới mới, còn những tấm lưới cũ sẽ có chung một kết cục – bị “bỏ rơi” trên biển. Những chiếc lưới đánh cá nằm trôi nổi trên biển này được gọi với một cái tên không mấy đáng yêu – lưới ma.
Theo báo cáo của tổ chức Hòa Bình Xanh ghi nhận mỗi năm có đến 640.000 tấn lưới đánh bắt, dây thừng, chậu và bẫy cá bị vứt ra biển. Số lượng rác thải nhựa này đổ ra biển đã gây nên cái chết và thương tích cho gần 380.000 sinh vật biển. Theo Tổ chức Bảo vệ Động vật Thế giới (WAP), có trên 650.000 động vật biển bị giết bởi lưới ma mỗi năm.
Những chiếc lưới ma bị bỏ rơi trên biển gây hại đến các loài sinh vật biển
Anh Lê Chiến – nhà sáng lập Sasa Team Marine Animals Rescue – Trung tâm cứu hộ sinh vật biển Sasa cho biết, trong một lần nhóm anh đi lặn khảo sát tại bờ biển Phú Quốc, trung bình cứ mỗi 1km2 sẽ có khoảng 300 tấm lưới ma. Vào khoảng năm 2018 – 2019, tại bán đảo Sơn Trà, Đà Nẵng, anh và các cộng sự của mình đã tìm và cắt đi 15 tấn lưới ma, một con số khủng khiếp.
Theo các số liệu của Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF) cho thấy rằng mỗi năm có khoảng 500.000 -1 triệu tấn thiết bị đánh bắt cá bị “bỏ quên” trên đại dương do cố tình hoặc vô ý của ngành đánh bắt cá thương mại. Những tấm lưới ma này hiện đã chiếm 46% diện tích Đảo rác Thái Bình Dương (khoảng 1,6 triệu km2, gấp 5 lần diện tích Việt Nam).
Trở thành những tấm “lưới ma” sát thủ
Nhóm cứu hộ Sasa Team của anh Chiến thường xuyên lặn tại các khu vực bờ biển miền trung để tìm cấy trồng rạn san hô và cứu hộ những sinh vật biển bị thương do các tấm lưới ma, rác thải nhựa và cần được cứu hộ. Trong quá trình làm việc, Sasa Team đã phát hiện và cứu chữa rất nhiều trường bị mắc kẹt, bị thương bởi những tấm lưới ma. Phần lớn các cá thể này sau một thời gian cứu chữa đều chết do tổn thương quá nặng và ăn phải quá nhiều vi nhựa.
Sau khi bị vứt xuống biển, những chiếc lưới ma này vẫn phát huy công dụng cũ của minh, làm một ngư cụ có khả năng đánh bắt sinh vật biển “tự động”. Vì trôi lơ lửng dưới đại dương, nên những chiếc lưới này có thể khiến những loài cá nhỏ, giáp xác lẫn rùa, cá voi, chim biển và thậm chí là san hô mắc bẫy tùy thuộc vào kích cỡ ô của từng loại lưới. Những sinh vật biển khi mắc vào lưới sẽ bị cắt vào da thịt và cơ bắp, có thể cắt đứt động mạch, làm hoại tử các chi, có thể dẫn đến cái chết từ từ trong đau đớn.
Những sinh vật biển khi mắc vào lưới ma sẽ bị cắt vào da thịt và cơ bắp, có thể cắt đứt động mạch, làm hoại tử các chi
Những loại lưới ma chủ yếu được làm từ các sợi tổng hợp, nylon và các hợp chất nhựa khác. Với tính năng bao phủ rộng, lưới ma không chỉ bắt cá mà chúng cũng vướng vào rùa biển, cá heo, cá heo, chim, cá mập, hải cẩu… và thường dẫn tới cái chết bi thảm cho những sinh vật tội nghiệp vì chúng không thể tự thoát thân. Ngoài lưới ma, đại dương còn phải nhận thêm nhiều món “quà” khác từ con người với cùng một chất liệu là nilon.
Khi lưới ma bị mắc kẹt dưới đáy biển, các sinh vật đại dương nhỏ hơn bắt đầu ăn phần cá chết trong lưới, làm giảm trọng lượng của nó và cho phép lưới nổi lên mặt nước trở lại. Điều này lại tạo ra một chu kỳ hủy diệt mới và tiếp tục lặp đi lặp lại trong hàng trăm năm cùng với vòng đời của tấm lưới đó.
Những tấm lưới ma này khi chìm xuống tận sâu đáy đại dương sẽ che phủ hoàn toàn các rạn san hô, làm chết san hô
Không chỉ gây hại cho các loài động vật dưới biển, những tấm lưới ma này khi chìm xuống tận sâu đáy đại dương sẽ che phủ hoàn toàn các rạn san hô, làm chết san hô. Các rạn san hô đóng một vai trò rất lớn đối với hệ sinh thái biển, không chỉ cung cấp thức ăn mà còn là nơi cư trú cho các loài khác.
Một chiếc lưới chỉ có giá vài trăm nghìn, nhưng để tái tạo lại được rạn san hô cần mất đến vài chục ngàn đô la, chưa tính đến việc mất san hô, đồng nghĩa với việc mất đi nơi sinh sản của các sinh vật biển. Lưới ma chính là một thảm họa cho hệ sinh thái biển.
Chắc chắn rằng lưới ma và rác thải nhựa sẽ không thể biến mất khỏi đại dương trong một sớm một chiều, nhưng sự thay đổi sẽ diễn ra. Một bước tiến lớn để biến điều này thành hiện thực là thông qua nâng cao nhận thức của những người trong ngành đánh bắt cá về tầm quan trọng của ngư cụ thân thiện môi trường nếu muốn bảo vệ sinh kế lâu dài cũng như nâng cao nhận thức và ý thức du lịch có trách nhiệm cho khách du lịch.
Anh Thư