Bảo vệ rạn san hô : khi du lịch có trách nhiệm biến thành hành động
Mang nhiều hình dạng đặc biệt và màu sắc đa dạng, các rạn san hô có vai trò rất quan trọng đối với hệ sinh thái biển, không chỉ cung cấp thức ăn mà còn cả nơi cư ngụ cho các loài khác. Đứng trước tình hình biến đổi khí hậu gây tác dộng mạnh đến san hô như hiện nay, chúng ta cần phải hiểu rõ hơn những điều cần biết để có thể tận hưởng được vẻ đẹp tuyệt vời của biển cả vừa góp phần bảo vệ san hô.
Rạn san hô – rừng mưa nhiệt đới của đại dương
San hô trông có vẻ giống như thực vật, và người ta từng tưởng tượng những rạn san hô như là những khu vườn nhiều màu sắc dưới đáy biển. Thực ra, san hô là động vật có cấu tạo giống như sứa và hải quỳ.
Rạn san hô thường được ví như rừng mưa nhiệt đới dưới đáy biển, vì đây là nơi cư trú của các loài sinh vật dưới đáy biển và các loài cá.
Rạn san hô thường được ví như rừng mưa nhiệt đới dưới đáy biển, vì đây là nơi cư trú của các loài sinh vật dưới đáy biển và các loài cá. Các rạn san hô cũng được chia ra làm nhiều tầng và mức độ che phủ như rừng nhiệt đới. Nếu rạn san hô này bị mất đi nguy cơ biển nước ta sẽ biến thành “thuỷ mặc”.
Các rạn san hô đang rơi vào tình thế nguy cấp
Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương quốc gia Mỹ (NOAA), kể từ tháng 2/2023, hiện tượng san hô tẩy trắng đã được ghi nhận tại 62 quốc gia và vùng lãnh thổ, tăng 9 quốc gia so với cảnh báo hồi tháng 4. Nhiệt độ đại dương tăng kỷ lục là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này. Nước biển ấm lên đã khiến san hô đẩy tảo sống trong mô ra ngoài. Quá trình này khiến màu sắc rực rỡ của san hô biến mất, chỉ còn lại duy nhất màu trắng.
Hậu quả của san hô tẩy trắng rất sâu rộng. San hô là hệ sinh thái quan trọng, cung cấp nơi sinh sống và thức ăn cho 25% các loài sinh vật biển. San hô bị tẩy trắng dẫn đến sự suy giảm đa dạng sinh học, không chỉ ảnh hưởng đến “sức khỏe” của các đại dương mà còn đe dọa sinh kế của người dân, an ninh lương thực và các nền kinh tế địa phương.
Biến đổi khí hậu làm các rạn san hô bị tẩy trắng
Hiện tượng san hô tẩy trắng hàng loạt đang diễn ra là sự kiện thứ tư được ghi nhận trên thế giới, cùng với ba đợt khác xảy ra từ năm 1998 đến năm 2017. Các nhà khoa học cho rằng, đây là bằng chứng rõ ràng cho thấy tác động của biến đổi khí hậu đối với đại dương.
Cơ quan Khí tượng Anh (Met Office) vừa công bố dự báo cho thấy năm 2025 có khả năng lọt vào top 3 năm nóng nhất toàn cầu. Theo dự báo, nhiệt độ trung bình toàn cầu năm 2025 sẽ cao hơn từ 1,29 đến 1,53oC so với trước thời kỳ công nghiệp hóa
Thực hiện du lịch có trách nhiệm với bảo vệ rạn san hô
Chỉ với những việc làm nhỏ bé, một vài thay đổi đơn giản khi đi du lịch, chúng ta có thể trở thành một người du lịch có trách nhiệm trong việc bảo vệ rạn san hô, bảo vệ môi trường biển. WAFORT sẽ mách bạn một số cách hay để chuẩn bị cho một chuyến du lịch thân thiện với môi trường nhé !
Hành lý không rác thải nhựa
Hãy giảm thiểu và loại bỏ những sản phẩm có vật liệu từ nhựa dùng một lần, hành lý chỉ cần chuẩn bị những thứ cần thiết cho chuyến đi và đựng trong các vật dụng có tính tái sử dụng.
Lựa chọn mỹ phẩm an toàn với san hô
Một thứ mỹ phẩm được sử dụng nhiều nhất không chỉ trong các hoạt động dưới biển mà còn cả trong đời sống thường ngày chính là kem chống nắng. Kem chống nắng giúp bảo vệ làn da khỏi các tia bức xạ, UVA, UVB và các tác động khác do ánh sáng mặt trời gây ra. Tuy nhiên, cần lựa chọn kem chống nắng phù hợp khi đi biển để bảo vệ cho làn da và cả các loài san hô dưới biển nữa nhé !
Cần tránh sử dụng các loại kem chống nắng có chứa các thành phần hóa học như Oxybenzone, Avobenzone và Octinoxate. Các chất này thường có trong các loại kem chống nắng dạng hóa học và sẽ gây nên hiện tượng “tẩy trắng” san hô cũng như ảnh hưởng trực tiếp đến da và vỏ của các loài sinh vật biển khác, khiến chúng mất khả năng hấp thụ dinh dưỡng, dễ bị nhiễm bệnh dẫn đến chết dần.
Hoạt động du lịch không gây hại cho sinh vật biển
Khi tham gia các hoạt động du lịch tại các vùng biển như chèo thuyền, cần chú ý khi neo thuyền để bảo vệ rạn san hô dưới biển, đặc biệt là khi tự thuê thuyền để chèo ra biển. Những vùng cát gần bờ biển, cách xa bãi san hô là nơi lý tưởng nhất để cắm mỏ neo mà không làm tổn hại đến cảnh quan muôn màu tươi đẹp này. Hãy tránh giẫm lên những cánh san hô vô cùng mong manh, đánh yêu để cứu rỗi hệ sinh thái biển cả đáng trân quý.
Đối với các hoạt động lặn biển ngắm san hô, không nên dùng tay chạm, sờ vào các rạn san hô dù chỉ là chạm nhẹ. Bên cạnh đó, nên giữ khoảng cách với các rạn san hô vì chỉ riêng việc sử dụng bình dưỡng khí hay tìm bới các loại vỏ sò cũng có thể khuấy động trầm tích và bóp ngạt san hô.
Đối với các rạn san hô, không nên dùng tay chạm, sờ vào các rạn san hô dù chỉ là chạm nhẹ
Đối với các loài san hô đã chết hay bị bạc màu cũng không nên chạm vào vì đây thường là nơi trú ẩn của các loài sinh vật biển khác. Khoảng cách 20 – 30cm là một khoảng cách ổn để vừa có thể ngắm được những rạn san hô đa sắc màu, vừa có thể bảo vệ an toàn cho chúng.
Không mua các mặt hàng lưu niệm từ san hô
Trước đây, chính vì vẻ đẹp muôn màu sắc của mình, san hô thường xuyên bị khai thác để chế tác thành những món đồ lưu niệm, nhưng ít ai quan tâm đến việc khai thác san hô như vậy sẽ gây ảnh hưởng thế nào. Vai trò của san hô rất quan trọng đối với hệ sinh thái biển, cung cấp thức ăn và nơi trú ngụ cho các loài sinh vật khác.
Không chỉ san hô, việc du khách tìm mua các loại cá, sao biển hay sản vật tự nhiên cũng khiến cho các loài này bị đe dọa. Hãy trở thành một khách du lịch có trách nhiệm bằng việc từ chối mua và sử dụng các món quà lưu niệm có nguồn gốc từ san hô hay các sinh vật biển. Khi không thể tiêu thụ được những mặt hàng này thì việc khai thác cũng sẽ giảm đi nhanh chóng.
Những nỗ lực hồi sinh rạn san hô
Hiện tại, trên thế giới, các Hiệp hội, Liên minh về rạn san hô cũng đang tìm ra nhiều giải pháp để có thể tái tạo lại rạn san hô. Nhiều dự án với quy mô lớn đã được lên kế hoạch và thực hiện, những dự án tái tạo rạn san hô này sau một thời gian thực nghiệm đã mang lại những dấu hiệu tích cực.
Tại Việt Nam, sau sự suy giảm nghiêm trọng hệ sinh thái san hô ở Khu bảo tồn biển Vịnh Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa đã ban hành kế hoạch tổng thể phục hồi vịnh này đến năm 2030. Sau gần 2 năm thực hiện, Vịnh Nha Trang đã có nhiều tín hiệu phục hồi, số lượng loài hải sản quay về nhiều hơn. Đầu tháng 10-2024, vịnh ghi nhận có rùa biển trở lại sau nhiều năm vắng bóng.
Bên cạnh sự nỗ lực của các tổ chức, đoàn thể, có những cá nhân vẫn đang nỗ lực để góp sức lực nhỏ bé của mình trong công cuộc bảo tồn biển và tái tạo san hô, đó chính là Sasa Team Marine Animals Rescue – Trung tâm cứu hộ sinh vật biển Sasa. Sasa Team là một nhóm gồm 8 thành viên chính và các thành viên khác cộng tác, thực hiện công tác cứu hộ sinh vật biển và cấy trồng san hô tại các khu vực bờ biển miền Trung.
Sasa Team – nhóm cứu hộ sinh vật biển với mong ước tái tạo rạn san hô (Ảnh : Sasa Team)
Với Sasa Team, nhóm ấp ủ một ước mơ có thể tái tạo lại được rạn san hô ở các khu vực bờ biển và lan tỏa tinh thần, ý thức du lịch có trách nhiệm, bảo tồn biển và các loài sinh vật biển. Những hành động ý nghĩa của Sasa Team ngày càng được biết đến rộng rãi hơn, nhận được nhiều sự quan tâm và ủng hộ của nhiều cá nhân và đơn vị khác.